AAN TAFEL!

Hoe gaan we de komende dagen aan tafel? Gelukkig zijn er filosofen die over zoiets triviaals schrijven als over een etentje. Voor Alain de Botton (1969) bijvoorbeeld gaat het daarbij niet om de macho kookkunsten van de heer des huizes. Ook is het niet de bedoeling beschonken huiswaarts te gaan. Als het eten het beste is dat de avond heeft gebracht, dan is dat wat mager. Brood en kaas zijn genoeg om mensen gelukkig te maken. "Zend mij wat kaas, opdat ik, als ik dat wil, een feestmaal kan houden", schreef Epicurus ruim tweeduizend jaar geleden al. Een goed gesprek is belangrijker, eentje waarbij mensen zich kwetsbaar opstellen en dingen over zichzelf zeggen die later tegen hen gebruikt zouden kunnen worden. Aldus de Britse filosoof van het alledaagse leven.

Voor Immanuel Kant (1724-1804) was de maaltijd het hoogtepunt van de dag. In Pragmatische antropologie (1798) heeft de verlichtingsfilosoof het erover dat het makkelijker is in harmonie met elkaar te leven als we op regelmatige basis een goede maaltijden delen met een goed gesprek. In zijn geval liefst bij hem thuis opgediend en in het gezelschap van vrienden. En met minimaal drie en maximaal negen personen. Niet voor niets bestaan er zoiets als de drie Gratiën en de negen Muzen. Onderonsjes aan tafel zijn uit den boze: er moet steeds één persoon zijn die met allen praat (niet alleen met zijn buurman); daarom zijn de zogenaamde feestbanketten (met veel drank en voedsel) volkomen smakeloos, aldus Kant dan.

Kant had drie fases voor het voeren van een conversatie tijdens de maaltijd. Eerst moest het nieuws van de dag worden gedeeld in een verhaal, daarna was het tijd voor een debat. Tijdens dit debat moet het gaan over onderwerpen van gemeenschappelijk belang, zo vond Kant. Genoeg onderwerpen die daarbij aan bod kunnen komen op dit moment, zou ik zeggen. Uw persoonlijke leven en het bedrijfsleven zijn ongepaste onderwerpen, vond Kant. Nodig wel vrouwen uit. Zonder hen ontaardt het partijtje in een ik-weet-het-beter wedstrijdje en ruzie. We sluiten ten slotte de maaltijd af met ruime gelegenheid voor een gulle lach. Aldus Kant.

Muziek en dans zijn vervolgens uit den boze. Wijn maakt de tong los en opent het hart, zo erkende Kant. Dus omwille van de gezelligheid is het toegestaan. Maar alleen wijn. Bier maakt gasten onbeleefd en cognac maakt ze stil. Ook belangrijk: geheimhoudingsplicht voor zowel gasten als gastheer van hetgeen besproken.

De Botton heeft het aan tafel graag over persoonlijke zaken terwijl Kant het liever heeft over de wereld om ons heen. In beide gevallen gaat het niet om de avond uitzitten met de focus op wat op wat je bord ligt, maar wat er gezegd wordt. Maak er wat van!

Ook gepubliceerd in FD Persoonlijk